Enkele onderwijs methoden

Verveel de luisteraar niet

Aicha [Radhiya Allahu ‘anha] zei dat de luisteraar de woorden van de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] op zijn vingers kon tellen. Zijn woorden zijn zo alomvattend, direct en kort dat we vaak ahadeeth hebben onthouden zonder dat we de intentie hebben gehad ze te onthouden. Maar vanwege hun compacte formulering onthouden we deze vaak automatisch, zonder het door te hebben. Dit is ook een eigenschap van de Profeet, hij [SalllAllahu ‘alayhi wa selam] zei ook dat hij met de meest alomvattende woorden is gestuurd. Hij zei letterlijk twee, drie woorden, en uit slechts die woorden kunnen we vele principes en leerstelsels ontleden. Hou het dus kort, direct en krachtig.

We zien ook terug dat de Profeet slechts op bepaalde momenten een preek gaf, dit waren specifieke momenten, en dit was niet aan de orde van de dag. Ibn Mas’ud [Radhiya Allahu ‘anhu] gaf lessen elke dinsdag, en de leergierige mensen van destijds vroegen hem om dagelijks lessen te geven. Hij antwoordde hierop, dat hij dit wel zou kunnen doen, maar dat dit niet de manier was waarop de Profeet de mensen onderwees, en als hij dit deed bang was hen op een gegeven moment te vervelen. In Sahih Bukhari zien we ook dat er een hoofdstuk is toegewijd aan de matigheid in het houden van preken. Een tip is ook op te letten op de luisteraar, is zijn aandacht nog volledig aanwezig of zie je aan diegene dat hij zijn aandacht aan het verliezen is. Dat betekend dat je hier interactief op moet inspelen om de aandacht weer terug te winnen. Zonder de schuld bij de luisteraar te leggen, maar bij jezelf. Vaak word de schuld aan de luisteraar gegeven voor zijn tekort aan aandacht, maar dit hoeft zeker niet het geval te zijn. De spreker zelf moet ook de aandacht zien te winnen en te houden.

Spreek op het intellectuele niveau van de luisteraar

Toets de persoon waartegen je spreekt eerst op hetgeen hij al reeds weet, zodat je niet over een zaak begint te spreken die nog te ver ligt voor de persoon, en wellicht alleen maar zal verwarren, en in de ergste gevallen zijn Imaan zelfs zal kunnen verzwakken. Je bereikt hiermee dan het tegenovergestelde van je doel, in plaats van de persoon naar de Islam toe te trekken, duw je die persoon alleen maar verder weg. Omdat je over een zaak begint te spreken die voor de persoon nog niet goed te begrijpen is, omdat zijn fundamentele basis kennis hiervoor nog te gebrekkig is. Hiermee veroorzaak je een fitna voor die persoon. Probeer hier dus rekening mee te houden.

En we zien wederom dat Imam Bukhari [Rahimahu Allah] hier een hoofdstuk aan heeft toegewijd, en onder dit hoofdstuk vinden we een hadeeth terug van de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam], waarin hij tegen Mu’aad [Radhiya Allahu ‘anhu] zei dat degene die oprecht vanuit zijn hart Laa ilaha illa Allah Muhammadun Rasullulah zegt, het Paradijs zal betreden. Dus de metgezel vroeg of hij het door zou moeten vertellen aan de mensen. De Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] zei tegen hem, dat hij dit niet moest doen, want men zou het verkeerd kunnen begrijpen en laks worden in hun Deen. Ze zouden denken dat slechts het zeggen van deze woorden, oprecht vanuit het hart, voldoende zou zijn. Dus we moeten oppassen met het onderwijzen van iets, wat een persoon verkeerd zou kunnen begrijpen, omdat zijn kennis nog niet gegrondvest is. Later heeft Mu’aad deze hadeeth namelijk wel verhaalt, toen de kennis van het volk was toegenomen, en men het juiste basis begrip had, waarbij deze hadeeth in zijn juiste context geplaatst kon worden. We zien zelfs dat vele deze hadeeth vandaag de dag, nu de Moslims in basis kennis achteruit zijn gegaan, inderdaad verkeerd begrijpen.

Ibn Radjab [Rahimahu Allah] heeft in een uitspraak over rokhsa gezegd, dat de lakse persoon de uitzondering op de regel niet onderwezen dient te worden, want de lakse persoon zal dit als de regel zelf nemen. Zoals het slechts eenmalig wassen van de lichaamsdelen met wudu wanneer er een beperkte hoeveelheid water is, waarmee zuinig omgegaan dient te worden. Wanneer je een lakse persoon onderwijs dat de ledematen slechts eenmalig wassen in principe voldoende is, dan zal hij dit als de regel nemen, met als excuus dat hij zuinig omgaat met water. Terwijl het [tot] drie keer wassen van de ledematen beter is, en dit de regel hoort te zijn. Men moet dit vooral in beschouwing nemen wanneer hij iets onderwijst aan kinderen, want zij zijn vaak geneigd het meest makkelijke te doen, zodra ze hier groen licht voor krijgen, al hebben ze geen geldige reden om gebruik te kunnen maken van deze uitzondering op de regel. Leg dus nadruk op de regel, in plaats van de uitzondering op de regel te onderwijzen in een te vroeg stadium. Dit heeft in het verleng weer te maken met het stellen van prioriteiten.

Er zijn vele situaties op te noemen waarbij de Profeet rekening hield met de situatie en het intellectuele niveau van de persoon waartegen hij sprak. Zo zien we dat twee verschillende personen aan de Profeet vroegen of het kussen van hun vrouw was toegestaan tijdens de Ramadan. Bij de ene stond de Profeet dit toe, en bij de ander niet. Toen de Profeet werd gevraagd waarom hij twee verschillende antwoorden gaf, zei hij dat de ene persoon een oude man was die zijn lusten redelijk onder bedwang kon houden, en het dus slechts bij een kus kon laten. Terwijl de andere een jonge persoon was die net was getrouwd, en het dus moeilijker voor hem zou kunnen zijn dan het slechts te houden bij een kus. In een andere instantie zien wij dat de Profeet een persoon die in de Jihad mee wilde participeren het advies gaf bij zijn ouders te blijven, en dat dit voor hem een vorm van Jihad is. Dit terwijl we allemaal weten wat de plicht van de Jihad is, en hoe sterk hiertoe word aangemoedigd in de Quran en Sunnah, maar in het specifieke geval van die ene persoon was het beter om zich te focussen op zijn ouders. De Profeet keek dus naar de situatie van een persoon. Zoals de persoon die de Profeet om advies vroeg, hij kreeg als antwoord dat hij niet boos diende te worden, en kreeg dit advies herhaaldelijk. Maar zien wij dat de Profeet dit advies aan iedereen gaf die om advies vroeg? Nee, er werd gekeken naar de situatie van een persoon. Wanneer je iemand aanspreekt probeer dus te kijken naar zijn of haar situatie, en begin niet over een zaak te spreken die veel te ver voor de persoon ligt, terwijl diegene wellicht nog niet eens bid bijvoorbeeld..

Gebruik maken van vragen en interactie

Een goede leraar weet dat het tot nadenken zetten van zijn studenten effectiever zal zijn in het onderwijzen van hen, dan het slechts routinematig antwoorden van vragen, die weer snel vergeten zullen worden. Je dient de student tot nadenken te zetten, door een vraag te presenteren, waarbij de student zelf tot een conclusie probeert te komen. Op deze manier zal hij dit veel beter onthouden, dan wanneer hij het antwoord slechts gepresenteerd krijgt. We zien dat dit ook een van de methoden is geweest van de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam]. Er zijn vele situaties die we hierbij als voorbeeld kunnen nemen.

Zoals de vraag die de Profeet stelde aan de Suhaba, de hadeeth die we allemaal wel kennen. Waarin de Profeet vroeg, hoe de situatie van een persoon zal zijn die een rivier langs zijn huis heeft stromen waarin hij zichzelf vijf keer per dag wast. De Suhaba antwoorden dat deze persoon rein zal zijn, en er geen vuil bij hem te bespeuren zou zijn. De Profeet antwoordde, dat dit de soortgelijke situatie is van een persoon die vijf maal per dag het gebed verricht. Hij zal spiritueel rein zijn, gereinigd van zonden. Wanneer iemand deze manier, door middel van vergelijkingen, interactie en vragen stellen, tot denken worden gezet, zal de persoon veel sterker worden in begrip. Interactie is een belangrijk aspect wat vaak over het hoofd word gezien. Als we kijken naar de wijze waarop de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] de mensen onderwees, dan deed hij dit vaak in interactie met de ander.

Om een voorbeeld te geven van een situatie waarbij interactie zich effectiever zal bewijzen te zijn dan het slechts opdragen van iets. Kunnen we kijken naar de volgende situatie. Wanneer twee kinderen ruzie hebben over een bepaald speelgoed, omdat het ene kind hier de hele tijd mee speelt, zonder te willen delen met de ander. En je zegt als ouder tegen het kind, geef het aan je broertje! Wat zien we? Het kind word boos, en de ruzie zal zich misschien alleen maar escaleren. Maar als je het kind, op een interactieve wijze, tot nadenken probeert te zetten, en de vraag stelt; vind je het eerlijk dat jij de hele dag met dat speelgoed speelt, en jouw broertje er nog helemaal niet meer heeft gepeeld? Zou jij dit leuk vinden als jouw broertje er de hele dag mee speelde zonder het te delen? Etc. Je zet het kind tot nadenken, en komt zelf tot de conclusie dat hij het speelgoed dient te delen. Maar laat het geen retorische vraag zijn, waarbij je niet eens geïnteresseerd bent in de vraag, noch het kind de kans geeft om te antwoorden. Een goed steuntje kan zijn, een meerkeuze vraag te stellen. Doe je dat, vanwege dit, of vanwege dat, of vanwege zus.. En dan kan er een antwoord uitgekozen worden, in plaats van dat het een vraag blijft waar eigenlijk niet op hoeft geantwoord te worden, en dus ook niet over word nagedacht.

Het gebruiken van vergelijkingen

We hebben het eerder al gehad over het onderwijzen middels interactie en het maken van vergelijkingen. Het maken van een vergelijking maakt het makkelijker om dingen te plaatsen en te begrijpen. En zoals we eerder zeiden maakte de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] hier vaak gebruik van. Zo zien we bijvoorbeeld in een hadeeth terug dat een vrouw aan de Profeet vroeg, dat haar moeder een belofte had gemaakt om de Hadj te verrichten, maar gestorven is voordat zij die belofte kun vervullen. En of het voor haar verplicht was deze belofte voor haar te vervullen als dochter. De Profeet had slechts met, ja of nee kunnen beantwoorden, zoals zo vaak word gedaan. Maar de Profeet wilde haar ergens in onderwijzen, en maakte gebruik van interactie, zette haar tot denken door haar een vraag te stellen, en maakte een vergelijking om haar een beter begrip te geven over de zaak. En dus vroeg hij haar, of zij een schuld zou terug betalen die haar moeder aan iemand verschuldigd is na haar overlijden? Ze antwoordde met, ja uiteraard. Toen zei de Profeet, wel een schuld aan Allah verdient het nog meer om betaald te worden. Hij gaf haar hiermee antwoord op de vraag, en onderwees haar tegelijkertijd in een principe, die ze niet diende te vergeten. In plaats van slecht met, ja of nee antwoorden.

We zouden vele vergelijkingen kunnen opnoemen die de Profeet heeft gemaakt, zodat we zaken beter zouden begrijpen en plaatsen, en zodat hier allerlei princiepen en wijsheden uit ontleed kunnen worden. Een ander voorbeeld is de situatie waarbij de Profeet duidelijk had gemaakt dat zelfs gemeenschap met je huwelijkspartner gerekend word als een goede daad waarvoor je beloond word, als een sadaqa. De mensen vroegen aan hem, hoe kan dit nu een sadaqa zijn terwijl een mens hier zijn natuurlijke behoefte slechts mee bevredigd? De Profeet antwoordde dat, zoals wanneer je bestraft zou worden wanneer je buitenechtelijke gemeenschap zou hebben, je ook beloond word wanneer je gemeenschap met je wettige huwelijks partners zou hebben. Een vergelijking waardoor men dit gegeven kan plaatsen en begrijpen.

Iets waar iemand rekening mee moet houden wanneer je iets duidelijker probeert te maken middels een vergelijking, is dat deze vergelijking wel dient aan te sluiten op de ervaringen en bevatting van mensen. Zo zien we dat de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] vaak de vergelijking maakte met de berg Uhud, de mensen tegen wie hij sprak wisten waar deze berg stond, en zagen deze berg met hun eigen ogen, het viel dus binnen hun eigen ervaring en bevatting. Als wij een soortgelijke vergelijking zouden maken, dan zouden we bijvoorbeeld een bekend groot gebouw gebruiken uit de stad waarin men woont. Een ander voorbeeld is dat de Profeet een vergelijking maakte met rode kamelen, men begreep dat dit dure zeldzame gewilde kamelen waren, en de vergelijking viel dus op zijn plaats, omdat hun ervaring en bevatting dit toeliet. Maar vele kunnen zich vandaag niets voorstellen bij rode kamelen, als we daarentegen over een dure type automerk zouden spreken, dan word deze vergelijking ons een stuk duidelijker, omdat we ons hier iets bij kunnen voorstellen. Bij een vergelijking dienen we ons iets voor te kunnen te stellen. Maak dus geen vergelijking waarbij men zich niets kan voorstellen.

Een mooie voorbeeld waarin we zien hoe er gebruik wordt gemaakt van vergelijkingen die goed aansluiten op de ervaringen en bevatting van mensen is de volgende hadeeth. Er is overgeleverd in Saheeh Bukhari en Muslim, op het gezag van Abu Hurayrah [Radhiya Allahu 'anhu], dat er een man naar de Profeet [SallAllahu 'alayhi wa selam] ging en zei: "Oh Boodschapper van Allah! Mijn vrouw heeft een zwart kind ter wereld gebracht!" De man en de vrouw waren licht getint van huidskleur. Er ontstond dus twijfel in het hart van deze man, dat dit niet zijn wettige kind was, en dat zijn vrouw overspel had gepleegd. Omdat deze man dit niet verwachtte van zijn vrouw, is hij naar de Profeet gegaan voor raad. Toen de man dit aan de Profeet vroeg, antwoordde hij: "Ben jij in het bezit van kamelen?" De man antwoordde bevestigend. De Profeet vroeg: "En wat is haar kleur?" Hij antwoordde: "Rood." De Profeet vroeg hem weer: "Zitten er ook zwarte kamelen tussen [de nakomelingen van de rode kamelen]." Hij antwoordde: "Ja, er zitten soms ook donkere kamelen tussen." De Profeet vroeg: "Waar zou dit vandaan moeten komen?" De man antwoordde: "Wellicht kan het de kleur van het voorgeslacht zijn." De Profeet antwoordde: "Misschien is dit ook een kleur van het voorgeslacht."

Visuele ondersteuning

Een tekening is in principe een visuele vergelijking maken, om de voorstelling nog makkelijker te maken. Zo tekende de Profeet meerdere malen iets ter verduidelijking. In een bepaalde instantie tekende hij een rechte lijn, met daarnaast twee schuine strepen. En gaf aan dat de rechte lijn de weg tot Allah is, en de twee lijnen aan de zijkant de wegen van afdwaling zijn waartoe de Shaytan oproept. Aangevend dat dit de Religie van de middenweg is, niet leunend naar laksheid, en niet leunend naar overdrijving. En dat de men de ogen op het doel dient te houden, en niet in allerlei zijstraatjes verdwaalt dient te raken, die hen alleen af zullen doen leiden. In een andere instantie tekende hij een vierkant, met daarin een lijn die hij tot buiten de vierkant door trok. En gaf aan dat de vierkant het leven van de mens was, en de lijn die tot buiten de vierkant ging, de aspiraties en wensen van de mens voorstelde. Hij wenst in het leven meer te bereiken dan zijn leven toe laat, en wil meer dan hij kan krijgen, en houd geen rekening met zijn leven dat op elk moment kan eindigen.

Non-verbale communicatie is wederom een visuele ondersteuning die de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] regelmatig gebruikte. Zo zei hij in één instantie dat degene die een wees op zich neemt, en hem verzorgd, met de Profeet zal zijn in het Paradijs, en zei hierbij wij zullen zo zijn, en gebaarde door zijn wijsvinger naast zijn middelvinger te leggen. En je zult zien dat een ieder die deze hadeeth verhaalt zijn vingers exact op deze wijze gebaart. In een andere hadeeth zegt de Profeet, beteugel deze, en hield daarbij zijn tong vast. Dit heeft een veel grotere impact dan wanneer je slechts zegt, beteugel je tong. Je legt met dit gebaar een grote nadruk op het belang van het beheersen van je tong. Zo zijn er vele voorbeelden van deze non-verbale communicatie op te noemen. We zien dat er tegenwoordig ook een grote nadruk word gelegd op non-verbale communicatie. Hetzij in de zakenwereld, psychiatrie, pedagogie en dergelijken. Zo dienen wij dit ook te gebruiken in onze da’wah.

Gebruik maken van leer-momenten

Er kunnen zich in het dagelijks leven gelegenheden bieden, die zoals ze dat noemen een leer-moment kan zijn. Herken deze momenten, maak er gebruik van en speel erop in. De Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] deed dit ook. Een mooi voorbeeld hiervan, was een dag waarop de Profeet met een aantal metgezellen langs het kadaver van een misvormde schaap liepen, waar niemand naar omkeek. De Profeet maakte gebruik van deze gelegenheid, welke zich aanbod als leer-moment. En vroeg de metgezellen, zou iemand van jullie deze schaap voor een dirham kopen? Ze antwoordde, als deze schaap in leven was zouden we hem niet eens willen kopen vanwege zijn misvorming, laat staan nu hij dood is? Zelfs al was hij gratis wilde ze het dode dier niet hebben, zo weinig waarde had het. Toen zei de Profeet, wel deze wereld is van nog minder waarde voor Allah dan dit dode dier voor jullie. En probeerde de kleine waarde van deze wereld aan hen duidelijk te maken toen het moment zich hiervoor aanbood. Zodat zij zich meer zouden richten tot datgene wat van werkelijke waarde is, het Hiernamaals.

Een andere instantie was waarbij een moeder haar kind had verloren, en deze terug had gevonden. En haar kind onmiddellijk begon te omhelzen en te voeden, een emotioneel moment waarbij je de liefde van de moeder die ze voor kind had goed kon zien. De metgezellen die dit zagen werden door de Profeet gevraagd, of zij zich voor zouden kunnen stellen dat deze moeder haar kind in een woekerend vuur zou kunnen gooien. De metgezellen zeiden dat ze dit natuurlijk nooit zou kunnen doen, en alles zou doen om het hiervoor te beschermen. Toen zei de Profeet dat Allah voorzeker meer Barmhartig en Genadevol is voor zijn dienaren dan deze moeder voor haar kind. En maakte gebruikte van dit leer-moment. Zo zijn er meer voorbeelden te noemen, zoals het moment waarop de volle maan te zien was en de Profeet zei dat Allah even duidelijk te zien was op het dag des oordeels als de volle maan. Zoals we zien lenen deze leermomenten zich ook goed als visuele ondersteuningen, om een zaak nog beter door te laten dringen.

De boodschap herhalen

Als de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] ergens nadruk op wilde leggen dan zou hij dit soms meerdere malen herhalen. Een voorbeeld hiervan is in een instantie waarbij de enkels van sommige destijds niet goed gewassen werden tijdens de wudu met fadjr, vanwege het koude water in de nacht. De Profeet verhefde zijn stem, en waarschuwde hier drie keer achter elkaar voor. En dit daadwerkelijk drie keer achter elkaar zeggen, heeft een hele andere impact dan wanneer er slechts gezegd word, de Profeet zei dit tot drie maal. De impact is veel groter wanneer je deze boodschap ook daadwerkelijk herhaalt op die manier waarop de Profeet dit ook deed. Alsof de luisteraar dit de Profeet zelf hoort zeggen.

Het nemen van een pauze

Bij een bepaald belangrijk punt wat diep moet inzinken en waarbij de mensen even stil bij moeten staan, kun je een kleine pauze nemen, waardoor de aandacht van de mensen nog meer word getrokken tot het onderwerp. Dit moet wel goed getimed worden. Wanneer dit goed gedaan word, kan een stilte meer zeggen dan woorden. Dit is wat wij de Profeet verscheidene malen ook zien doen als we de Seerah bestuderen.

De aandacht trekken middels fysieke contact

In de Seerah van de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] zien wij ook terug dat hij soms iemand bij de hand beet pakte, of zijn hand op de schouder of knie legde van degene waartegen hij sprak. Hiermee vestig je een persoonlijker aandacht tussen jou en degene tegen wie je spreekt. En het kan degene die zich onbekend, geïrriteerd, arwanend of ongemakkelijk bij je voelt ook meer op z’n gemak doen voelen in sommige gevallen. De persoon zal opener worden, doordat je een veilige informele stemming creeert. Je verlaagt de drempel en barrière tussen jezelf en de persoon tegenover jou. Maar dit is vooral een belangrijke tip wanneer je een gesprek aangaat met iemand die zich al reeds veilig en zijn gemak bij je voelt, en waarmee je een sterke band hebt, zoals iemand van je familie leden, of een goede vriend[in]. Het zal de band inshaAllah verder versterken.

Breng de luisteraar nooit in schaamte

Wanneer je iemand iets onderwijst, duidelijk probeert te maken, breng degene tegenover je dan niet tot schaamte, door diegene te confronteren met zijn gebrek aan kennis over een bepaald onderwerp. Want dit zal de persoon alleen van je af doen wenden, en wellicht zal diegene nooit meer iets vragen aan iemand anders. Vooral als je diegene tot schaamte brengt wanneer er meerdere personen aanwezig zijn. Probeer dus altijd tactvol, wijs, en zachtaardig te zijn in je woorden.

De stem verheffen

Dit is iets wat je kunt gebruiken in een beperkt aantal situaties, en dient een uitzondering te zijn. Wanneer je dit vaker doet, dan zal het zijn impact verliezen en zal het zelfs averechts werken. Bewaar dit dus voor die gevallen waarbij het nodig is om je afkeer te laten blijken over iets wat gewoon niet door de beugel kan. We zien in de Seerah terug dat er enkele situaties waren waarbij de Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] zijn afkeer liet blijken op deze manier. Maar laat dit zeker geen gewoonte worden, en maak hier niet onnodig gebruik van, want nogmaals dit zal dan alleen in het nadeel werken.

En laat woede vooral nooit je tweede dalil zijn, vaak zul je zien dat iemand slechts één bepaalde dalil heeft voor een zaak, en wanneer hij door word gevraagd en iemand aandringt op meerdere bewijzen, die niet gepresenteerd kunnen worden. Dan zal de persoon overschakelen naar woede, en de persoon niet meer met bewijzen uit de Quran en Sunnah proberen over te halen, maar middels boze uitlatingen. Laat woede dus geen tweede dalil zijn. Maar leer de verschillende bewijzen en meningsverschillen betreffen een onderwerp. Voordat je iemand ergens in wil onderwijzen, onderwijs jezelf. Dit spreekt voor zich.

Het gebruiken van verhalen

We zien dat er in de Quran en Sunnah veel verhalen te vinden zijn over de volkeren en bepaalde situaties van vroeger, waaruit vele wijsheden uit kunnen halen. Deze verhalen trekken en vestigen de aandacht, want iedereen wil weten hoe het verhaal eindigt. Het maakt het makkelijker de wijsheden te onthouden, die uit deze verhalen ontleed kunnen worden. Probeer deze verhalen uit de Quran en Sunnah dus te gebruiken, vooral bij kleine kinderen, die hier vaak nog onbekend mee zijn. Ook profijtelijke verhalen buiten de Quran en Sunnah die wijsheden bevatten kunnen gebruikt worden.

Werk volgens een curriculum, en hou het divers

Wanneer je iemand iets onderwijst doe dit dan schematisch en opbouwend. Er dient een rode draad aanwezig te zijn, spring niet van de hak op de tak, waardoor men op een gegeven moment de bomen door het bos niet meer zien. Maar werk vanuit de basis, vanuit de fundamenten naar boven. Zoals we zien begon de openbaring van de Islam eerst ook met het vestigen van het monotheïsme en het opbouwen van taqwa. Begin dus bij de prioriteiten. En er is geen grotere prioriteit dan het beginnen bij de Quran. Probeer het ook te houden bij hetgeen praktisch toepasbaar is in het leven, en relevant is voor ons. Theorie moet aansluiten op praktijk, en niet slechts bij theorie blijven.

En blijf niet haken op constant hetzelfde onderwerp, maar zie in dat de Islam een brede religie is met vele aspecten, die elk aandacht verdienen. Dus varieer de onderwerpen waarover je spreekt. Kennis is zoet, en van een zoetigheid neem je hapjes. Je eet je buikje er niet mee rond. Geef dus gedoseerd en divers kennis over, maak de ander snakken naar meer. Dit is een balans die we moeten leren toe te passen. De Profeet [SallAllahu ‘alayhi wa selam] heeft de openbaring van de Quran ook niet in één dag gekregen.

Begin dicht bij huis en breng de mensen bij elkaar

Wanneer er mensen in je buurt, eigen gezin, bekenden om je heen, en jij zelf gebrekkig zijn in kennis, en onderwijs nodig hebben in bepaalde onderwerpen, begin hier dan bij, en ga het niet ver van huis zoeken, terwijl je dicht bij huis kunt beginnen. En jij zelf is de eerste persoon die onderwijs nodig heeft. Begin hier dus bij, voordat jij andere mensen ergens in wil onderwijzen uiteraard. En probeer de mensen tot de plaatsen van kennis en dhikr toe te trekken, en probeer deze ruimten te vullen zodat een grote groep bereikt kan worden. Probeer de plaats van kennis ook te centraliseren, we zien dat er vandaag de dag vele moskeeën zijn, met hier een daar groepjes mensen. Maar het is veel efficiënter om deze groep bij elkaar te krijgen en te onderwijzen, en zo een djama'ah te krijgen. InshaAllah zal er ook meer baraka zijn in zo een bijeenkomst.